آسیب‌شناسی یا پاتولوژی شاخه‌ای از دانش پزشکی است که در خصوص تاثیر بیماری ها و آسیب‌ها در سطح بافتی، سلولی و مولکولی بحث می‌کند و شامل مطالعه فرایند بیماری در یک اندام یا تمامی بدن برای شناخت ماهیت و علل آن است. آسیب‌شناسی به دو شاخه اصلی آسیب‌شناسی بالینی Clinical pathology و آسیب‌شناسی تشریحی Anatomical pathology تقسیم می‌شود.
آسیب‌شناسی بالینی یکی از تخصص‌های پزشکی است که به تشخیص بیماری‌ها بر پایه مطالعه و بررسی مایعات و سایر نمونه‌های اخذ شده از بدن همانند ادرار، خون، مدفوع و … می‌پردازد و به زیرشاخه‌های بیوشیمی شیمی بالینی، میکروب‌شناسی بالینی، میکروبیولوژی پزشکی، خون‌شناسی بالینی Hematopathology، آسیب‌شناسی مولکولی Molecular pathology، ژنتیک بالینی، ژن‌شناسی پزشکی، ایمنی‌شناسی بالینی Immunopathology تقسیم می‌شود.
آسیب‌شناسی تشریحی Anatomical pathology به مطالعه میکروسکوپی و بررسی ظاهری نمونه‌های بافتی که توسط خود پاتولوژیست یا توسط سایر پزشکان از بدن انسان برداشته می‌شود می‌پردازد.
پاتولوژی در لغت به معنای آسیب شناسی است و به مطالعه و شناسایی اختلالات عملی و تغییرات ساختاری بافت‌ها می پردازد .
به طور کلی آسیب شناسی مطالعه بیماری هاست و به عنوان شاخه ای از علم پزشکی به بررسی علل پیدایش بیماری ها و عوارض ناشی از آنها می پردازد.
بدیهی است در هنگام بروز یک بیماری، تغییراتی در بافت های مختلف بدن ایجاد می شود که در واقع مطالعه همین تغییرات مبنا و اساس پاتولوژی را تشکیل می دهد. لذا پاتولوژی علمی است که راجع به تغییرات مختلف بدن در هنگام بیماری بحث و گفتگو می نماید.
به چگونگی این تغییرات پاتوژنزیز (Pathogenesis) می گویند که به دو گروه تشریحی و بالینی تقسیم می شود.
پاتولوژی ۴ جنبه مهم از یک بیماری را بررسی می کند که عبارت است از:
۱) اتیولوژی (علت شناسی)
۲) پاتوژنز(مکانیسم ایجاد)
۳) مرفولوژی (ریخت شناسی)
۴) اهمیت بالینی
رشته های پاتولوژی
۱) پاتولوژی تشریحی (Anatomical) که عبارت است از مطالعه تغییرات ساختمانی اعم از میکروسکوپی و ماکروسکوپی و ضایعات وارده به سلول های بدن که شامل:
الف) اتوپسی (نمونه برداری از بافت مرده)
ب) بیوپسی (نمونه برداری از بافت زنده)
ج) سیتوپاتولوژی (سلول شناسی)
۲) پاتولوژی بالینی ( (clinical که علایم بیماری را در خون، ادرار، مایع نخاعی، خلط، ترشحات واژن در بخش های مختلف میکروب شناسی، بیوشیمی، سرم شناسی و… بررسی می نماید.
روش تکنیکی آسیب شناسی (هیستوتکنیک )
تمام مراحل کاری از ابتدای پذیرش نمونه در آزمایشگاه پاتولوژی تا آماده سازی لام و بررسی آن در زیر میکروسکوپ به عنوان روش های تکنیکی آسیب شناسی در نظر گرفته می‌شود که شامل هفت مرحله جداگانه است:
۱) فیکساسیون
۲) نمونه برداری یا پاس دادن
۴) آبگیری و آغشتگی
۴) قالب گیری
۵) برش با میکروتوم
۶) رنگ آمیزی
۷) مونتاژ لام و لامل