سیتولوژی، تجزیه و تحلیل سلول‌های بدن در زیر میکروسکوپ است. این کار برای تعیین شکل ظاهری سلول ها و نحوه شکل گیری و عملکرد آنها انجام می‌شود.
این آزمایش معمولاً برای بررسی سرطان ها و تغییرات پیش سرطانی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین ممکن است برای جستجوی عفونت های ویروسی در سلول ها نیز استفاده شود.
البته آزمایش سیتولوژی با نمونه برداری متفاوت است زیرا فقط سلول ها بررسی می شوند نه تکه‌های بافت. به عنوان مثال یک نوع آزمایش سیتولوژیک بزاق مخلوط با مخاط و سایر مواد سرفه شده (خلط)
برخی از مثال های دیگر عبارتند از:
آزمایش سیتولوژی مایع یک مورد آزمایشگاهی برای تشخیص سلول های سرطانی و سلول های خاص دیگر به عنوان مثال در منطقه اطراف ریه هاست که به این منطقه فضای پلور گفته می شود.
برخی از مایعات حفره بدن که به این روش آزمایش می شوند عبارتند از:
نحوه انجام نمونه گیری
به یک نمونه مایعات از فضای پلور اطراف ریه نیاز است که با استفاده از روشی به نام توراسنتز گرفته می شود.
این روش به شکل زیر انجام می شود:
آزمایش سیتولوژی ادرار آزمایشی است که برای تشخیص سرطان و سایر بیماری های دستگاه ادراری استفاده می‌شود.
نحوه انجام نمونه گیری
بیشتر اوقات نمونه به عنوان نمونه ادرار صاف در مطب پزشک یا خانه جمع می شود. این کار با ادرار در ظرف مخصوص انجام می شود.
روش درست گرفتن برای جلوگیری از ورود میکروب های آلت تناسلی مرد یا واژن به داخل نمونه ادرار بسیار مهم است. برای جمع‌آوری ادرار، ممکن است یک کیت مخصوص تمیز کردن که حاوی یک محلول پاک کننده و دستمال مرطوب استریل باشد از آزمایشگاه خود بگیرید.
نمونه ادرار می تواند در طی سیستوسکوپی نیز جمع آوری شود. در طی این روش پزشک با استفاده از ابزاری نازک و لوله مانند که در انتهای آن دوربین قرار دارد، داخل مثانه شما را بررسی می کند.
نمونه ادرار به آزمایشگاه فرستاده و زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا سلول های غیر طبیعی بررسی شوند.
یکی دیگر از تکنیک‌های سیتولوژی، تراشیدن یا براش کردن آرام برخی از سلول‌ها از اندام یا بافت مورد آزمایش است.
معروف ترین آزمایش سیتولوژی که از این طریق سلول ها را جمع‌آوری می کند، تست پاپ اسمیر و جمع آوری نمونه از دهانه رحم است.
نحوه انجام نمونه گیری
از یک میله قاشقی شکل و یا برس کوچک برای برداشتن سلول‌ها از دهانه رحم (قسمت تحتانی رحم ) برای آزمایش پاپ استفاده می‌شود.
مزایا و معایب آزمایش سیتولوژی
تشخیص بیماری ها با مشاهده سلول های منفرد و خوشه های کوچک سلول، سیتولوژی یا سیتوپاتولوژی نامیده می شود. این یک بخش مهم در تشخیص برخی از انواع سرطان است.
در مقایسه با نمونه برداری از بافت، نمونه گیری سیتولوژی معمولاً:
تنها عیب آزمایش سیتولوژی این است که در بعضی موارد نتیجه بیوپسی بافت دقیق تر است، اما در بسیاری از موارد ممکن است نمونه مایع سیتولوژی نیز خیلی دقیق باشد.
از آزمایشات سیتولوژی ممکن است به عنوان آزمایشات تشخیصی یا غربالگری نیز استفاده شود.
آزمایش تشخیصی فقط برای افرادی که علائم، نشانه ها یا دلیل دیگری دارند که ممکن است به بیماری خاصی (مانند سرطان) مبتلا باشند، استفاده می شود.
از آزمایش غربالگری برای یافتن افرادی که حتی قبل از بروز علائم ممکن است بیماری خاصی داشته باشند استفاده می شود. اما آزمایش غربالگری همیشه وجود بیماری را ثابت نمی کند.
غالباً در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش غربالگری (یعنی اگر چیزی در آزمایش غربالگری یافت شود) از تست تشخیصی استفاده می شود.
برخی از آزمایش های سیتولوژی مانند تست پاپ عمدتاً برای غربالگری استفاده می شود، در حالی که برخی دیگر می توانند به طور دقیق سرطان ها را تشخیص دهند.
هنگامی که نتایج سیتولوژی، سرطان را نشان دهد، اغلب برای اطمینان قبل از شروع درمان، نمونه برداری نیز انجام می شود.
ممکن است نگران باشید که نتایج آزمایشات چه مدت طول می کشد. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که آیا انتظار برای نتایج آزمایش تاثیری بر زمان شروع درمان دارد؟
این بسیار مهم است که بدانید وضعیت هر بیمار متفاوت است و چنانچه هر گونه سوال درباره نتایج آزمایش خود دارید ، بهترین پاسخ توسط تیم مراقبت از سرطان شماست.
دانستن برخی از این اطلاعات و پرسیدن سوال از پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا درک کنید که چگونه نتایج مختلف آزمایش بر گزینه‌های درمانی تأثیر می گذارد و چرا ممکن است آماده‌شدن برخی از نتایج آزمایشات بیشتر طول بکشد.
شما احتمالاً فرصتی برای ملاقات و پرسش از اکثر اعضای تیم مراقبتی خود خواهید داشت. این افراد شامل: یک جراح، آنکولوژیست، پرستاران انکولوژی ، داروساز و بسیاری افراد دیگر است.
شما خواهید دید که این متخصصان چه کاری انجام می دهند. از طرف دیگر به ندرت پاتولوژیست‌ها، هیستوتکنولوژیست‌ها و آزمایشگاه های پزشکی به شما بگویند سلول های نمونه یا بیوپسی شما سرطانی هستند یا خیر.